Ο ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΟΣ ΑΝΔΡΕΑΣ ΚΑΡΚΑΒΙΤΣΑΣ

Ο Αρχαιολόγος (1904) είναι το τρίτο μυθιστόρημα του Αντρέα Καρκαβίτσα, μετά τη Λυγερή (1890) και τον Ζητιάνο (1896), και ταυτόχρονα ορίζει το πρόωρο τέλος της λογοτεχνικής δημιουργίας του. Το βιβλίο γράφεται το 1903 (εκδίδεται την επόμενη χρονιά), στο κλίμα του κλονισμού που προξένησε στην εθνική συνείδηση η ήττα του 1897 και επιθυμεί κυρίως να εκφράσει την πίστη στο παρόν του τόπου και την ελπίδα μιας μελλοντικής αναγέννησης στηριγμένης στις πραγματικές δυνάμεις του. Εμπόδιο σε αυτήν την αναγέννηση θεωρεί ο Καρκαβίτσας την προσήλωση στο ένδοξο παρελθόν. "Αυτός ο Παρθενώνας μας στέρεψε όλες τις βρύσες της ζωής" (σ. 70), αναφωνεί ένας ήρωας του έργου, ο Δημητράκης. Ο Αρχαιολόγος αποτελεί πράγματι τη δριμύτερη καταγγελία της νεοελληνικής προγονολατρίας.