ΟΥΝΝΟΙ,ΒΥΖΑΝΤΙΟ ΚΑΙ ΕΥΡΩΠΗ ΑΛΕΞΗΣ Γ.Κ. ΣΑΒΒΙΔΗΣ

Το πρώτο και σημαντικότερο από τα ασιατικά τουρκόφωνα φύλα της στέππας κατά την ύστερη αρχαιότητα -ή τον πρώιμο μεσαίωνα- που έπληξαν την ανατολική και κεντρική Ευρώπη από τα τέλη του τέταρτου μεταχριστιανικού αιώνα, υπήρξαν οι Ούννοι. Οι ασιατικής προέλευσης αυτοί επιδρομείς επέκτειναν μέσα σε λίγες δεκαετίες τις κατακτήσεις τους σε τεράστιες εκτάσεις της ανατολικής και της κεντρικής ευρωπαϊκής ηπείρου, έως τα μέσα του πέμπτου αιώνα. Τότε, ο μεγαλύτερος από τους ηγεμόνες τους, ο περιβόητος Αττίλας, συγκρούστηκε με τις συνασπισμένες δυνάμεις των Ρωμαίων και των Φράγκων και Γερμανών συμμάχων τους, στην περίφημη «Μάχη των Εθνών», το 451 μ.Χ.
Ο τρόμος που σκόρπιζαν στο πέρασμά τους οι Ούννοι έχει αφήσει ανεξίτηλα τα σημάδια του στους μετέπειτα αιώνες, ως την εποχή μας. Οι συμμαχικές δυνάμεις από τον Α' Παγκόσμιο Πόλεμο (1914-1919) αναφέρονταν στους Γερμανούς ως «Huns» (Ούννους) και ο ίδιος ο Αδόλφος Χίτλερ είχε κρυπτογραφικά ονομάσει «Επιχείρηση Αττίλα» το γερμανικό σχέδιο κατάληψης της ελεύθερης Γαλλίας, στα τέλη του 1940, σε μια ιδιαίτερα κρίσιμη φάση του Β' Παγκοσμίου Πολέμου (1939-1945). Μετά την εισβολή των τουρκικών δυνάμεων στην Κύπρο, το 1974, η διαχωριστική γραμμή ανάμεσα στην Κυπριακή Δημοκρατία και το τουρκοκρατούμενο βόρειο τμήμα της μεγαλονήσου αποκλήθηκε «Γραμμή του Αττίλα».
Αλλά, και στο Βυζάντιο η ουννική «λαίλαπα» θα πρέπει να έμεινε βαθιά χαραγμένη στις συνειδήσεις, αν κρίνουμε από το γεγονός ότι για πολλούς αιώνες, ως το τέλος του μεσαίωνα, διάφοροι τουρκικοί λαοί που επιτέθηκαν στη Βυζαντινή Αυτοκρατορία αποκαλούνταν από τους Βυζαντινούς συγγραφείς «Ούννοι».
Μια και μόνη ματιά στο θεμελιακό σύγγραμμα για τις βυζαντινές πηγές των βυζαντινοτουρκικών σχέσεων (του Ούγγρου βυζαντινολόγου και ελληνιστή Γκιούλα-Ιούλιου-Μοράβτσικ) είναι αρκετή για να πείσει τον νεότερο μελετητή για το πόσο βαθιά εντύπωση δημιούργησε στους Βυζαντινούς το πέρασμα των Ούννων από τις βαλκανικές επαρχίες της Αυτοκρατορίας, ιδιαίτερα κατά την πέμπτη δεκαετία του 5ου αιώνα μ.Χ. Συνηθισμένοι να χρησιμοποιούν συχνά αρχαιοπρεπείς ή αναχρονιστικούς τύπους και επικλήσεις οι Βυζαντινοί συγγραφείς, επηρεασμένοι όπως ήταν από τα αρχαιοελληνικά τους πρότυπα, χρησιμοποίησαν -εκτός από τον όρο «Ούννοι»- και τον τύπο «Σκύθαι», για να χαρακτηρίσουν τους φοβερούς αυτούς επιδρομείς του 5ου αιώνα.

95 ΣΕΛΙΔΕΣ