Ο ΕΘΝΙΚΟΣ ΔΙΧΑΣΜΟΣ ΒΕΝΙΖΕΛΟΣ ΚΑΙ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΤΑ ΝΕΑ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ ΚΟΤΖΙΑΣ

Η διένεξη Ελευθερίου Βενιζέλου και βασιλιά Κωνσταντίνου Α΄ την περίοδο 1915-1917 σχετικά με την είσοδο ή μη της Ελλάδας στον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο και ο «εθνικός διχασμός» που ξεκίνησε με αφορμή τη διένεξη αυτή, εντάσσεται στην ιστορική περίοδο που εγκαινίασε το στρατιωτικό «Κίνημα στο Γουδί» το 1909 και η ακόλουθη ανάδειξη του Βενιζέλου σε ηγετική πολιτική φυσιογνωμία της χώρας. Το «Κίνημα» πυροδοτήθηκε από την όξυνση της κρίσης του λεγόμενου «εθνικού ζητήματος», δηλαδή την κρίση της «Μεγάλης Ιδέας». Η περίοδος 1909-1922 είναι μια από τις πυκνότερες στη νεοελληνική ιστορία. Στο διάστημα 1912-1920 τριπλασίασε κατ’ αρχάς η Ελλάδα την εθνική της επικράτεια, για να υποχρεωθεί μετά τη Μικρασιατική Καταστροφή να περιοριστεί σε μια εδαφική επικράτεια «απλώς» διπλάσια από αυτή του 1912. Παράλληλα, οι πολιτικές ανακατατάξεις του 1909 εγκαινιάζουν τη λεγόμενη ανορθωτική (ή αναθεωρητική) κίνηση, μια ολόκληρη περίοδο οικονομικών και πολιτικών μεταρρυθμίσεων, μέσα από τις οποίες τίθενται τα θεμέλια του «κράτους δικαίου», δημιουργείται δηλαδή το θεσμικό και νομοθετικό πλαίσιο του αναπτυγμένου καπιταλισμού του 20ού αιώνα. Την περίοδο 1915-18, ως όψη του «διχασμού», η Μεγάλη Ιδέα γνώρισε την ριζική απαξίωση και αμφισβήτηση από την πλειοψηφία του πληθυσμού της «παλιάς Ελλάδας», ενώ μετά τη στρατιωτική ήττα του 1922 κατέρρευσε ως όραμα του ελληνικού εθνικισμού, ο οποίος περιορίστηκε πλέον σε περιορισμένης κλίμακας αλυτρωτικές διεκδικήσεις (Κύπρος, Δωδεκάνησα, «Βόρειος Ήπειρος»).

221 ΣΕΛΙΔΕΣ